SİNEMASAL EDEBİYAT: INTERSTELLAR/ YILDIZLARARASI FİLMİNDE GÖRÜLEN KİTAPLAR VE FİLME ETKİLERİ


Christopher Nolan'ın yönetmenliğini kardeşi Jonathan'nın da senaristliğini yaptığı Interstellar/Yıldızlararası hiç şüphesiz 2014'ün en iyi filmlerinden bir tanesiydi. Interstellar/Yıldızlararası insanoğlunun dünyadaki tüm kaynakları, hatta dünyanın kendisini bile tüketip artık yaşanamaz bir hale getirdiği ve bu nedenle yaşanacak yeni gezegenlerin aranmaya başlandığı (belki yakın) bir gelecekte geçiyor. Satürn yakınında birdenbire beliren bir solucan deliği ise insanların bu konudaki umudu oluyor. Çünkü solucan deliğinin diğer ucu, içinde yaşanabilir şartları taşıması muhtemel olan üç gezegenin de bulunduğu başka bir galaksiye açılmaktadır. NASA’nın elinde kalan ‘gerçekten uçmuş’ son pilot olan Cooper’ın da aralarında bulunduğu ufak bir ekip, solucan deliğinden geçerek üzerinde yaşam olması muhtemel gezegenleri kesinleştirmek üzere gönderilirler. Tabii burada araya filmin bir diğer konusu olan zaman kayması, izafiyet teorisi giriyor ve dünya zamanına göre birkaç yılda bitmesi gereken görevin süresi biraz uzuyor. Filmle ilgili daha detaylı ve bu yazıyla da alakalı olan "Borges'ten Nolan'a ya da Babil Kitaplığı'ndan Beşinci Boyuta" yazımı FikriSinema'nın bu linkinden http://fikrisinema.com/borgesten-nolana-ya-da-babil-kitapligindan-besinci-boyuta/ okuyabilirsiniz. 

Buradaki konumuz ise Cooper'ın kızı Murphy'nin odasındaki bir duvarı tamamen kaplayan kitaplık ve bu kitaplıktaki kitaplar. İzleyenler bilirler, bu odanın ve kitaplığın senaryoda büyük bir önemi var; uzay yolculuğuna çıkan Cooper'ın filmin sonunda kızıyla beşinci boyuttan iletişim kurduğu oda ve iletişimi de kitaplığın arkasından, kitapları düşürerek yapıyordu. Film boyunca kamera bazan bu kitaplığın raflarında dolaşıyor, bir an bir kitabın sırtı görünüp kayboluyor, bazan net bir şekilde bazan de bulanık bir şekilde görüyoruz kitap sırtlarını veya raftan düşünce yerde kapağını görüyoruz kitapların. Aslında raflara daha yakından (yakın burada filmi durdurarak, kare kare izlemek anlamına geliyor) baktığımızda kitaplıktaki kitapların rastgele seçilmediğini, tam tersine büyük bir özenle seçildiklerini ve  filmin senaryosunda da etkileri olduğunu açıkça görebiliyoruz. Öncelikle, okuyabildiğim ve internetten bulabildiğim kadarıyla Murphy'nin odasındaki kitaplıktaki kitapların listesi, bunlardan Türkçe çevirisi olanların da Türkçe isimlerini yanlarına yazdım:

The Darkroom of Damocles (De donkere kamer van Damokles), Willem Frederik Hermans
Britannica Junior Encyclopaedia
The Stand/ Mahşer, Stephen King
The Boy in the Striped Pyjamas/ Çizgili Pijamalı Çocuk, John Boyne
The Night Listener/ Gecenin Sesi (film), Armistead Maupin
Moby Dick/ Beyaz Balina, Herman Melville
Treehouses of the World, Pete Nelson
The Big Nowhere, James Ellroy
Charlotte’s Web, Elwyn Brooks White 

A Sherlock Holmes book, Sir Arthur Conan Doyle
Lindberg, A. Scott Berg
The Art of Fielding, Chad Harbach
Wonderstruck, Brian Selznick
Drums of Autumn/ Güz Davulları, Diana Gabaldon
Winter’s Tale/ Kış Masalı, Mark Helprin
Time’s Arrow, Martin Amis
Maugham: A Biography, Ted Morgan
Out of the Blue, Isabel Wolff
Downwinders: An Atomic Tale, Curtis Oberhansly and Dianne Nelson
Selected Poems, T. S. Eliot
One Hundred Years Of Solitude/ Yüzyıllık Yalnızlık, Gabriel Garcia Marquez
The Glass Castle/Camdan Kale, Jeannette Walls
The Story Of Edgar Sawtelle/ Edgar Sawtelle’nin Hikayesi, David Wrablewski
A Life Inspired: Tales of Peace Corps Service, Peace Corps
Time Machine/ Zaman Makinası, H.G. Wells
Seeing/ Görmek, Jose Saramago
Eastern Land Birds, Audubon Bird Guide
An Inspector Calls and the Other Plays Time and Conways, J. B. Priestley
Three Cups of Tea/ Üç Fincan Çay, Greg Mortenson- David Oliver Relin
White Oleander/ Beyaz Zakkum, Janet Fitch
American Literature
Gravity’s Rainbow, Thomas Pynchon
West With The Night, Beryl Markham
The Willoughbys, Lois Lowry

Elbette bu kitapların hepsini okumuş değilim ancak Türkçe çevirisi olanların neredeyse hepsini okudum, diğerleri içinse internette ufak bir araştırma yaptım. Bu kitapların filmi anlamamıza nasıl bir yardımı olacağını veya filmin altyapısını nasıl oluşturduklarını belirgin bir örnekle açıklayayım. 

Yukarıda sağdaki fotoğraf Cooper'ın çiftlik evi, soldaki ise kitaplıkta yer alan kitaplardan olan The Story of Edgar Sawtelle'nin kapağı. Baktığınızda kapaktaki ev (samanlık) ile Cooper'ın evinin aynı olduğunu, hatta ikisinin de geniş bir arazinin kenarında olduğunu açıkça görebiliyoruz ki her ikisi de birer çiftlik evi. Ayrıca The Story of Edgar Sawtelle'nin tekin olmayan, hayaletli ve "hiçbir şeyin göründüğü gibi olmayan" bir hikayesi var. Bu aşıdan film ve kitap çok benzeşmektedir. Ayrıca rafta gördüğümüz kitaplardan biri olan Ted Morgan'ın Maugham: A Biography ünlü Amerikalı yazar Somerset Maugham'ın hayatını anlatmaktadır ki, kendisi Amerikan kırsalında geçen, çiftçileri anlatan hikayelerin yazarıdır.
Diğer taraftan raftaki bir diğer kitap Marquez'in One Hundred Years Of Solitude yani Yüzyıllık Yalnızlık kitabı. Kitapta Marquez bir ailenin yüzyıllık tarihini anlatır bize. Filmde ise Cooper dünyadan ve kızından ayrıldığında 34 yaşındadır, kızını tekrar gördüğünde kendisi için iki yıl geçmesine rağmen dünya zamanına göre 120 yaşındadır. Yani filmde anlatılan aynı zamanda bir ailenin neredeyse 100 yıllık hikayesidir de. Aynı şekilde Winter's Tale/Kış Masalı'nda de yaklaşık 120 yıllık, zamana meydan okuyan fantastik bir hikaye anlatılır. 
Stefan King'in The Stand/ Mahşer'i de konusu itibariyle raftaki yerini almıştır. İnsanlığın çoğunu yok eden mutasyona uğramış bir mikrobun dünyayı ne hale getirdiğini anlatan romana karşılık, filmde de insanlığın tarlalarındaki besin kaynaklarını yiyerek hızla tüketen ve zamanla değişim de geçiren süne zararlısı bulunmaktadır ve insanlar da Mahşer'deki gibi bir kurtuluş yolu aramaktadırlar. 
Bir başka kitap Lindberg adını taşımaktadır ki, bu da Charles Lindberg'in bir biyografisidir. Charles Lindberg ise Atlas Okyanusu'nu kesintisiz uçarak geçen ilk pilottur. Yani dünya havacılığında önemli bir yeri vardır. Cooper ve ekibi ise bir solucan deliğinden geçerek başka bir evrene ulaşan ve oradaki yaşanabilir gezegeni saptayan ilk ekiptir (tabii onlardan önce bu gezegenlere bilgi toplaması için üç ayrı kişi de yollanmıştır ama gezegenlere ulaşsalar da topladıkları bilgileri ulaştıramamışlardır.). Dolayısıyla onlar da uzay/zaman seyahati konusunda ilk ekip olmuşlardır. Rafta Eastern Land Birds ve kuşlarla ilgili adı tam okunamayan başka kitaplar olmasının sebebi de budur. Çünkü insanlık uçmayı kuşlardan öğrenmiştir, onların kanatlarını ve kanatlarının aerodinamiğini inceleyerek öğrenmiştir.
H. G. Wells'in Time Machine/ Zaman Makinası ve Diana Gabaldon'un Drums of Autumn/ Güz Davulları ise zamanda yolculukla ilgili kitaplardır. Zaman Makinası'nı sanırım bilmeyen yoktur, düzinelerce de filme konu olmuştur bu kitap. Gabaldon'un kitabı Drums of Autumn/ Güz Davulları ise Yabancı serisinin bir kitabıdır ve bu seride zamanda 200 yıl geriye giden Claire Randall'ın hikayesi anlatılır. Filme bakıldığında Cooper ve ekibinin çıktığı yolculuk aynı zamanda, bir zamanda yolculuktur da.
Tabii Nolan dünya meselelerini de unutmayıp rafa 2-3 de bunun için kitap yerleştirmiş. The Boy in the Striped Pyjamas/ Çizgili Pijamalı Çocuk ile Yahudi Katliamına gönderme yaparken; A Life Inspired: Tales of Peace Corps Service Amerikan Barış Gönüllüleri'ne gönderme yapıyor. Hani 60'larda Anadolu'ya da gelerek, "Barış" adı altında Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki bugünkü durumun alt yapısını hazırlayan Barış Gönüllüleri. Three Cups of Tea/Üç Fincan Çay ise benzer bir yardımı daha insani ve kişisel çabalarla gerçekleştiren dağcı Greg Mortenson'ın, Afganistan'daki fakir çocuklara okul kurmasını anlatıyor. 
Listedeki diğer kitaplar da detaylı incelenirse filmle bağlantıları açıkça ortaya çıkacaktır. Her ne kadar rafta görülmese de adını sıkça duyduğumuz bir diğer kitap da Gargantua'dır. Rebelais'in bu eseri Cooper'ın içine düştüğü dev kara deliğe adını vermiştir: Gargantua. Bilindiği gibi kara delik çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve ışınımın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan, kütlesi büyük bir kozmik cisimdir. Rebelais'in kahramanı Gargantua da tonlarca domuz, at vs. yemesine rağmen doymayan bir dev olarak karşımıza çıkıyor. Tıpkı bir kara delik gibi.
Bir filmi seyrederken eğer kadraja bir kitap giriyorsa bilinki o kitap filmin altlığıdır ve filmin anlaşılmasında büyük etkisi vardır... Şimdi Interstellar'ı bu kitaplardan sonra tekrar seyredin!

Yorumlar

  1. Film’i izlemedim ama böyle bir yazıdan sonra farklı bir açıdan bakarak izlemek eminim ki insana başka anlamlar katacak. Kendimize göre filme değişik yorumlar getirebileceğiz. Kitapları okuma isteği de bunun cabası olacaktır. Ne diyelim Parmaklarınıza sağlık.

    YanıtlaSil
  2. İyi bir senaristlik için iyi bir okur olmak gerekiyor demekki. Az buz kitap degil bunlar , ayrica bunlari motif gibi filmde işlemeside hayranlık uyandırıyor

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Popüler Yayınlar